Zakażenia w służbie zdrowia a skuteczna dezynfekcja!

Osoby zatrudnione w służbie zdrowia wykonują na co dzień szeroki zakres usług i stykają się z ludźmi z różnych środowisk. Powoduje to zagrożenie dla ich własnego zdrowia i naraża ich na wypadki przy pracy. Zgodnie z najnowszymi informacjami w służbie zdrowia zatrudnienie znajduje około 10% wszystkich pracujących w Unii Europejskiej. Kobiety stanowią ponad trzy czwarte całej liczby zatrudnionych.

Według statystyk, prowadzonych przez Centralny Rejestr Chorób Zawodowych IMP w Łodzi, około 55% wszystkich chorób zawodowych pracowników zatrudnionych w służbie zdrowia stanowią choroby zakaźne i inwazyjne. Ryzyko wystąpienia zakażenia jest rezultatem zranienia skóry przez ostre narzędzie (skalpel, nożyczki, igła) lub poprzez kontakt uszkodzonej skóry (rany, stany zapalne skóry, owrzodzenia) z ewentualnie zakażoną krwią, tkanką czy płynem ustrojowym chorego (nasieniem, wydzieliną z pochwy, wymiocinami, śliną czy moczem).

Aby uniknąć zakażenia najważniejsza jest prawidłowa dezynfekcja powierzchni małych i dużych, narzędzi oraz skóry rąk. Istnieje cały szereg preparatów do dezynfekcji. Skuteczne produkty do mycia i dezynfekcji .Ważne jest zastosowanie danego środka w zalezności od rodzaju zwalczanych bakterii czy wirusów.

Czas stosowania oraz pozostałe parametry znajdują się na etykiecie stosowanego środka do dezynfekcji .

Kto należy do grupy największego ryzyka zakażenia?

Najbardziej narażeni na zakażenia są pracownicy, którzy stale mają kontakt z potencjalnie zakaźnym materiałem biologicznym. Do grupy tej zalicza się:

• Pracowników oddziałów szpitalnych (intensywnych terapii, chirurgicznych, ginekologiczno – położniczych, zakaźnych, hematologicznych, hemodializy, pulmonologicznych, a także prosektoriów),
• Pracowników pracowni endoskopowych,
• Personel stacji pogotowia ratunkowego,
• Pracowników laboratoriów diagnostycznych,
• Personel stacji krwiodawstwa,
• Personel domów opieki społecznej,
• Stomatologów,
• Kosmetyczki,
• Osoby zatrudnione do sprzątania w placówkach służby zdrowia.

Drogi przenoszenia zakażenia

W medycynie wyróżnia się cztery drogi, w ramach których może dojść do zakażenia. Jest to:

• Droga powietrzna – za jej pomocą może się rozprzestrzeniać legionelloza, odra, grypa, gruźlica czy mononukleoza zakaźna,
• Droga pokarmowa – prowadzi do zapalenia wątroby typu A, Salmonelli i zakażenia bakteriami Shigella,
• Droga za pomocą bezpośredniego kontaktu – przenosi się nią np. opryszczka,
• Droga poprzez krew i pozostałe płyny ustrojowe – prowadzi do AIDS oraz do wirusowego zapalenia wątroby typu B i C.

Czynności zwiększające ryzyko kontaktu z materiałem niebezpiecznym

Ryzyko zakażenia w miejscu pracy nie jest związane z konkretnym miejscem pracy, stanowiskiem czy zawodem medycznym, ale z rodzajem praktykowanych czynności. Wśród czynności stwarzających szczególne ryzyko zakażenia wyróżnia się:

• Czynności i zabiegi pielęgnacyjne, rehabilitacyjne, diagnostyczne i lecznicze, w wyniku których pracownik może mieć styczność z chorym lub z materiałem biologicznym, który od niego pochodzi,
• Czynności pomocnicze o charakterze pozamedycznym, tj.: dezynfekcja i sterylizacja narzędzi medycznych, sprzątanie, usługi pralnicze, utylizacja odpadów medycznych czy przewóz próbek niebezpiecznego materiału biologicznego.

Z zagadnieniem tym nierozerwalnie wiążą się poziomy bezpieczeństwa, które dzielą się na cztery kategorie.

I poziom bezpieczeństwa – w jego skład wchodzą czynności, których wykonywanie niesie ze sobą bardzo małe prawdopodobieństwo kontaktu z materiałem zakaźnym, np. przeprowadzenie badania internistycznego, EEG czy EKG.

II poziom bezpieczeństwa, to czynności w wyniku których pracownik służby zdrowia ma częsty i regularny kontakt z krwią lub innymi zakażonymi płynami ustrojowymi pacjenta (z grupy ryzyka 2 lub 3). Do czynności tych zalicza się: zabiegi położnicze, zabiegi operacyjne, pobieranie krwi do analizy czy wkłucia dożylne.

III poziom bezpieczeństwa – składają się na niego czynności realizowane w ramach strefy wysokiej koncentracji zakaźnych czynników biologicznych (3 grupa ryzyka), np. opieka nad osobą chorą na gruźlicę, która jest w fazie prątkowania.

IV poziom bezpieczeństwa – to czynności, podczas których istnieje fizyczna możliwość kontaktu z czynnikami biologicznymi z 4 grupy ryzyka. Czynnością taką będzie np. opieka nad osobami cierpiącymi na niektóre rodzaje gorączki krwotocznej.

Środki zapobiegawcze

Podstawowym działaniem, które pozwala przeciwdziałać zakażeniom w służbie zdrowia jest przestrzeganie przepisów higieny pracy, poddawanie się szczepieniom ochronnym oraz zwiększanie świadomości pracowników co do możliwości zakażenia. Każdy chory powinien być traktowany przez pracowników służby zdrowia jako potencjalne zarzewie zakażenia. Ponadto pracownicy medyczni powinni:

• Używać rękawic jednorazowych i wymieniać je po obcowaniu z każdym chorym - rękawice stanowią podstawowy środek ochrony indywidulanej, powinny mieć atest oznakowany na opakowaniu, dlatego wazne jest aby wybrać rekawice najwyższej jakości - rękawice pudrowe i bezpudrowe
• Myć ręce po każdym kontakcie z pacjentem, jego krwią i płynami fizjologicznymi. Jednym z ważnych produktów do mycia i dezynfekcji rąk, wykazujacym wysokie działanie mikrobójcze jest Velodes - płyn do higienicznej i chirurgicznej dezynfekcji rąk - posiada potwierdzone badaniami spektrum bakteriobójcze wobec prątków gruźlicy.
  
• Stosować środki ochrony indywidualnej (używać masek i ochraniaczy na twarz, okularów i fartuchów),
• Zakrywać jakiekolwiek skaleczenia i otarcia wodoodpornymi plastrami,
• Natychmiastowo wyrzucać wykorzystane ostre przedmioty do specjalnych, odpornych na przecięcia pojemników,
• Bezpiecznie postępować z próbkami zakaźnego materiału oraz z odpadami medycznymi,
• Systematycznie dezynfekować i sterylizować narzędzia i sprzęt medyczny,
• Przestrzegać zakazu spożywania posiłków i nakładania makijażu na stanowisku pracy.

Pracownicy służby zdrowia codziennie narażeni są na kontakt z materiałem zakaźnym. Ryzyko zakażenia może zostać zmniejszone, jeżeli przestrzegają standardów higieny i bezpieczeństwa pracy. Nie bez znaczenia są też cykliczne szkolenia pracowników, które przekładają się na wzrost ich świadomości.